corpora allata de voorstelling

Binnen dit project zal sprake zijn van interactie tussen een muzikant; Christine Wildbolz, een danseres; Kei Takei, en een beeldend kunstenaar; ik; Petra van der Schoot. Wij gaan samen een voorstelling maken. Jan Joris Lamers zal optreden als regisseur.

Cristin Wildbolz (Zwitserland) is contrabassiste. Zij probeert door vergaand klankonderzoek en het gebruik van moderne electronica én door intensieve samenwerking met componisten, beeldend kunstenaars en theatermakers, de grenzen van haar performance als musicus steeds weer te verleggen.

Voor een confrontatie op de podiumvloer heeft zij uitgenodigd de japanse danseres Kei Takei. Zij is een fenomeen binnen haar vakgebied. Zij is als 12 jarige gedrild in het Japanse volksdansen en Japans klassiek ballet, maar na de oorlog als pionier deel uit gaan maken van de nieuwe experimentele dans in Japan en later in New York waar zij vele prijzen heeft ontvangen. Kei Takei is nu 70 jaar en woonachtig in Tokyo.

De problematiek van een musicus als theatrale figuur op een podium, spreekt mij aan. Niet in het minst omdat ik in de jaren 90 zelf als musicus in theater met die problematiek heb geworsteld. Ook ben ik geneigd zaken omtrent het musiceren ‘van huis uit’ als een theatraal dramatisch gegeven te beschouwen. Musici die in een theatrale kontekst worden geplaatst zijn vaak geneigd de tradities rondom hun instrument krampachtig hoog te houden. Misschien is dit omdat de muzikale concentratie en prestatie ineens niet meer voorop staat, maar men zich in een theatrale omgeving onbewust gedwongen voelt zelf het uitdrukkingsmiddel te moeten zijn.Dit hooghouden is waarschijnlijk een natuurlijk verzet daartegen. De andere kant is namelijk dat men het instrumentalist-zijn in die omgeving als een ernstige en vooral pijnlijke tekortkoming gaat ervaren. Je ademt je instrument, het is je bestaansrecht op dat podium, maar tegelijkertijd is het een dwingende prothese en wil je niets liever dan je ervan bevrijden.

Wat ik gezien heb van Kei Takei’s werk (jaren 80) op dvd sprak mij vooral beeldend aan. Als danseres gebruikmakend van een minimum aan middelen, schept zij met haar performance beelden die zeer archaisch aandoen en waarin de lelijkheid absoluut niet geschuwd wordt. Vaak lijkt verzet tegen de strenge japanse cultuur (conditionering, vorm, concentratie, traditie) een uitgangspunt, maar zijn de beelden toch archaisch. Het feit dat Kei 70 jaar is, was een belangrijke reden om haar voor dit projekt uit te nodigen. Dat Kei Takei zo oud is maakt haar podiumverschijning als danseres niet meer geheel vanzelfsprekend. Waarom eigenlijk? Bij een actrice zou leeftijd een minder grote rol spelen. De taal is in staat een heel gordijn op te werpen, maar in de dans staat het lichaam en dus die veroudering onverbloemd centraal.

Als ik dit schrijf, heb ik Kei Takei nog niet ontmoet. Het feit dat ze japanse is en een fenomeen, schept een zekere afstand. Dat zij nu oud is, brengt haar –voor mij althans – in gedachten ineens dichtbij. Alsof leeftijd de enige echte gedeelde ervaring is, die mildheid aanwakkert en daarom in staat is de afstand tussen mensen te overbruggen. Iedereen wil ouder worden, niemand wil oud zijn.Hoe ervaart Kei Takei dit? Is zij nog danseres, voelt zij zich fenomeen of is zij nu meer mens en behoort dansen tot haar rijke verleden? In deze tijd wil men doen geloven dat jeugdigheid het hoogst bereikbare is. In het bovengrondse is geen aandacht meer voor de natuurlijke cyclus van geboorte, groei, bloei, verval en het sterven. Er lijkt geen plaats meer te zijn voor de schoonheid en waarde van de ouder wordende mens.Zoals de filosoof Alan Finkielkraut zegt: Eerbied voor de ouden is vervangen door het roemen van ouden die jong wisten te blijven. Men wil blijven ‘scheppen, genieten, bewegen’! Alles wat nieuw is, is beter. De hedendaagse mens ziet zichzelf niet meer als erfgenaam van het verleden. Hij wil zich juist van dat verleden bevrijden, het hedendaagse bewustzijn dat hij bezit ziet hij als veruit superieur!

N.B. Al bij de eerste ontmoeting met Kei Takei, bleken leeftijd en cultuur voor haar 'geen thema'; Deze zaken draag je -zoals de kleur van je haar- met je mee zodra je op het podium verschijnt en daar hoef je het daarom niet meer apart over te hebben. Zo werden wij in Kei al direct met een essentieel andere manier van denken geconfronteerd.

Ik ga binnen dit projekt het videoaandeel leveren. Wat dit projekt voor mij als kunstenaar interessant maakt, is dat ik niet vanuit een kant en klaar concept een videoaandeel lever, maar dat ik mee ga in het werkproces, oftewel op mijn eigen manier een verslag ga maken van- of commentaar ga leveren op- de confrontatie die Cristin Wildbolz en Kei Takei als mens en performer met elkaar zullen gaan hebben. Dat betekent dat voor het overgrote deel de cameralens gericht zal zijn op hen. Het resultaat van mijn onderzoek in de vorm van een videoaandeel, zal zo in deze kontekst buiten de normale grenzen van mijn atelier ontstaan en uiteindelijk integraal in de voorstelling worden opgenomen. Zo wordt de theatervloer een podium voor mijn beeldend werk. Wat ik hier aantrekkelijk aan vind is dat het werk niet, zoals bij een tentoonstelling vaak wel het geval, koud, ‘hap/snap’ en louter op kenmerken wordt bekeken, maar als het ware ‘opgewarmd’, met de volledige aandacht van het publiek en integraal, dus van begin tot eind....zoals iedere maker het wil.